2023 was een jaar dat opnieuw uitdagingen voor het programma Veiligheid met zich meebracht. Twee jaar na de Russische agressie tegen Oekraïne is de oorlog nog steeds gaande. Een oorlog met ook impact in onze gemeente. Nog steeds worden in Deventer ongeveer 500 Oekraïners opgevangen.
Naast de Oekraïense ontheemden werden in 2023 ook extra asielzoekers opgevangen om de druk op het aanmeldcentrum in Ter Apel en andere opvangcentra te verlichten. Hierin pakt Deventer zijn verantwoordelijkheid. De beschikbare opvanglocaties in het hele land liepen vol en er dreigde crisisnoodopvang. Hoewel de gemeente zich daarop heeft voorbereid, is het (nog) niet zover gekomen dat personen in sporthallen moesten worden opgevangen. In de loop van 2023 is de verantwoordelijkheid voor (nood)opvanglocaties overgedragen van programma Veiligheid naar programma Meedoen.

Minder zichtbaar zijn de zorgen die Nederlanders en ook onze inwoners hebben als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de vrees voor verdere escalatie. Uit onderzoek blijkt dat dit effect heeft op de gevoelens van (on)veiligheid in de eigen woon- en leefomgeving. Hoewel van een andere orde, er zijn enkele voorvallen geweest die onze inzet hebben gevraagd. Zo zijn wij samen met de boa’s en de politie druk geweest om de jeugdoverlast op het Andriessenplein tegen te gaan en hebben we maatregelen moeten treffen om de veiligheid in Schalkhaar te verbeteren. Ook de natuur heeft zich doen gelden, waardoor maatregelen tegen het hoogwater in de IJssel noodzakelijk waren.

Ook zijn er positieve ontwikkelingen te melden. De landelijke trend dat het supportersgeweld rond de voetbalstadions na de pandemie weer toeneemt is aan Deventer voorbijgegaan. Eén wedstrijd is tijdelijk gestaakt en alleen rond de thuiswedstrijd tegen FC Twente waren er spanningen tussen beide supportersgroepen. De goede samenwerking tussen Go Ahead Eagles, de politie en gemeente heeft daar zeker aan bijgedragen. Risico-supporters en andere personen die zich herhaaldelijk misdragen krijgen een last onder dwangsom opgelegd. Als één van de eerste gemeenten in Nederland hebben wij dit instrument succesvol ingezet om ernstige openbare ordeverstoringen tegen te gaan. Waar in andere gemeenten zich ongeregeldheden hebben voorgedaan rond de stemlocaties voor de Turkse verkiezingen, zijn de verkiezingen in Deventer naar ieders tevredenheid en zonder incidenten verlopen.  

Onder het motto ‘Werken aan een veilig, rechtvaardig en weerbaar Deventer' streven we in gezamenlijkheid met onze partners naar een doeltreffelijke aanpak van de veiligheidsproblematiek in Deventer. In november werd de Strategische Veiligheidsagenda vastgesteld door de gemeenteraad. Hierin staan de doelen en ambities op het gebied van openbare orde en veiligheid voor de komende jaren genoemd.  

Voor een kort overzicht van de resultaten van het programma wordt hieronder aandacht besteed aan de thema’s ondermijnende criminaliteit, zorg en veiligheid, drugs en toezicht en handhaving.

Ondermijnende criminaliteit

Bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit is een onderscheid te maken tussen concrete casuïstiek (signalen van ondermijnende criminaliteit) en de aanpak in bredere zin, zoals het vergroten van de bewustwording en weerbaarheid en het toepassen van het bestuurlijk instrumentarium (de wettelijke mogelijkheden om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan).

In het lokaal casusoverleg worden de signalen van ondermijnende criminaliteit besproken met onze overheidspartners. Naast signalen worden ook trends en ontwikkelingen rond de aanpak van ondermijnende criminaliteit met elkaar gedeeld. Niet alle signalen leiden tot (integrale) casuïstiek. In totaal zijn het afgelopen jaar 14 signalen en casussen in het ondermijningscentrum IJsselland besproken die betrekking hadden op de gemeente Deventer. Het gaat daarbij vooral om criminele activiteiten die te relateren zijn aan drugshandel, witwassen, arbeidsuitbuiting en de daarbij ontstane huisvestingproblematiek. Met onze partners zijn verschillende interventies uitgevoerd en krijgen we een steeds beter beeld van de aard en omvang van criminele netwerken, in het bijzonder die netwerken die zich bezighouden met de productie en handel in (designer)drugs. Ook het afgelopen jaar is stevig ingezet op de controles van kamerverhuurpanden. Gelet op de soms schrijnende situaties die worden aangetroffen blijft dit een actueel thema. Tot slot hebben we de eerste stappen gezet in een verbeterde opsporing van adresfraude door adresonderzoek en een pandgerichte aanpak met behulp van de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (LSI).

Voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit in bredere zin is de Wet Bibob het belangrijkste wettelijke instrument om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan. Er is gestart met de evaluatie van de beleidsregel Wet Bibob met als doel om te komen tot een verdere verbetering en intensivering van het gebruik van de Wet Bibob. Verder is er een doorstart gemaakt met het project veilig buitengebied, waarbij er een nieuwe werkgroep is samengesteld die zich anders dan voorheen alleen op het buitengebied van de gemeente Deventer richt.

Het RIEC heeft een weerbaarheidsscan uitgevoerd, waarin aanbevelingen zijn gedaan voor het verbeteren van de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Een aantal aanbevelingen zijn meteen opgepakt. Er is een start gemaakt met een plan van aanpak om de overige aanbevelingen daar waar mogelijk door te voeren. Een extern bureau heeft een gebiedsanalyse uitgevoerd van de bedrijventerreinen Bergweide 3 en 4, met als doel om beter inzichtelijk te krijgen bij welke bedrijven en branches mogelijk sprake is van ondermijnende criminaliteit. Mede naar aanleiding van de analyse hebben er integrale controles op deze bedrijventerreinen plaatsgevonden.

Zorg en Veiligheid

In 2023 waren er in totaal 167 cases waarbij het Zorg- en Veiligheidshuis betrokken was, in vergelijking met 171 in 2022. De details en trends van deze cijfers worden nader toegelicht in de Voortgangsrapportage Veiligheid. Daarnaast zijn er 32 personen besproken in het kader van de Persoonsgerichte Aanpak (PGA) Voetbalveiligheid. Het resultaat hiervan is dat zorg en veiligheid nu op persoonsniveau zijn geïntegreerd in de aanpak. In 2023 is ook gestart met het ontwikkelen van een nieuwe aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling, die wordt gecombineerd met de uitwerking van het initiatiefvoorstel voor de preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit doen we in samenwerking met veel partijen zoals het onderwijs, de horeca, werkgevers, ervaringsdeskundigen, het sociaal domein, Rutgers, Centrum Seksueel Geweld, Veilig Thuis IJsselland en de Raad voor de Kinderbescherming. De verwachting is dat de aanpak van Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag en Geweld in Afhankelijkheidsrelaties in de eerste helft van 2024 aan de gemeenteraad wordt voorgelegd.

In 2023 is de Regionale Agenda Zorg & Veiligheid verder uitgewerkt. In dit kader is er een subsidieaanvraag bij ZonMw ingediend voor versterking van de uitvoering en het lerend vermogen. Met deze subsidie streven we naar vooruitgang op drie actielijnen. Allereerst willen we de lokale op- en afschaling op basis van de Integrale Aanpak ter Voorkoming van Escalatie bij huishoudens met oplopende problematiek (AVE-methodiek) verder ontwikkelen, met een prominente rol voor onze procesregisseurs. Daarnaast beogen we de samenwerking tussen de politie en zorgpartijen rondom zowel acute als niet-acute meldingen te intensiveren. Tot slot starten we met het onderzoek en realisatie van onvoorwaardelijke woonplekken in de regio IJsselland, in lijn met onze ambitie in de Strategische Veiligheidsagenda. Daarom is eind 2023 een verkenning gestart naar onvoorwaardelijke woonplekken in de gemeente Deventer, waarover de gemeenteraad in de eerste helft van 2024 wordt geïnformeerd.

Op basis van de regionale evaluatie van de Wet verplichte ggz (Wvggz) en Wet zorg en dwang (Wzd) zijn in 2023 de aanbevelingen uitgevoerd en gedeeltelijk afgerond. Een eerste versie van een provinciale monitor door gemeenten, politie en zorginstellingen is afgerond. Ook is de hoorplicht aan de Nationale Hoorservice van Khonraad uitbesteed en wordt de samenwerking met Wzd-partners geïntensiveerd. Ook worden er afspraken gemaakt over het wederkerigheidsprincipe, om te waarborgen dat iemand na verplichte zorg aan de samenleving kan deelnemen. De evaluatie van het sekswerkbeleid is afgerond en het beleid is vernieuwd. Het vernieuwde sekswerkbeleid wordt begin 2024 aan de gemeenteraad voorgelegd.

Drugs

In 2023 zijn, in het kader van de bestuurlijke aanpak van drugscriminaliteit, in totaal 35 handhavingszaken gestart (tegenover 56 in 2021 en 41 in 2022). Deze zaken hadden betrekking op 26 unieke adressen, waarbij 8 hennepkwekerijen (tegenover 9 in 2021 en 9 in 2022). Er zijn 6 unieke adressen waarbij soft- en/of harddrugs in de woning zijn aangetroffen. Daarnaast is in twee woningen lachgas aangetroffen. Er zijn geen panden tijdelijk gesloten (tegenover vier panden in 2021 en nul panden in 2022). Voor het derde opeenvolgende jaar zijn dwangsommen opgelegd om herhaling van Opiumwet-overtredingen te voorkomen. In totaal zijn 8 lasten onder dwangsom opgelegd (tegenover veertien in 2021 en dertig in 2022) en zeven waarschuwingen aan eigenaren/verhuurders. Growshops zijn (net als in 2021 en 2022) niet aangetroffen.

Sinds 2022 is het (weer) mogelijk handhavend op te treden wanneer iemand drugs in zijn bezit heeft en redelijkerwijs kan worden aangenomen dat hij deze bij zich heeft met doel om deze te verhandelen. Er gaat weer een stevig signaal aan iedereen uit dat ook de drugshandel op straat niet wordt getolereerd. In 2023 zijn 4 lasten onder dwangsom voor drugshandel op straat opgelegd (tegenover 22 lasten in 2021 en 2 in 2022).

Toezicht en Handhaving

Overlastlocaties

Net als in de voorgaande jaren is er zwaarder ingezet op het tegengaan van (jeugd)overlast op specifieke locaties, onder meer door de inzet van het flexteam, het flexibel handhavingsinterventieteam dat toezicht houdt op overlastlocaties. Het ging hierbij met name om het Andriessenplein. De ingezette maatregelen, waaronder frequenter toezicht, versturen van waarschuwingsbrieven, huisbezoeken en inzet van een beveiliger voor de supermarkt hebben onder andere geleid tot het aanzienlijk verminderen van de overlast. In zijn algemeenheid wordt geconcludeerd dat de overlast minder groot was dan de voorgaande jaren.

Extra inzet illegale kamerverhuur en onvergunde seksinrichtingen

De overlast als gevolg van illegale kamerverhuur is de afgelopen jaren toegenomen. Dit hangt samen met de toename van het aantal arbeidsmigranten, die als goedkope arbeidskracht in Deventer en omstreken worden aangetrokken. Er zijn daarom extra (tijdelijke) middelen beschikbaar gesteld voor toezicht en handhaving op illegale kamerverhuur. Een apart toezichtkoppel is hiermee met veel betrokkenheid aan de slag gegaan en kon sneller acteren op signalen en meldingen die binnenkwamen. Ook verkennen we de mogelijkheid of dit toezichtkoppel kan worden ingezet bij signalen van onvergund sekswerk om zodoende sneller te kunnen optreden tegen overlastsituaties en in het uiterste geval uitbuiting en mensenhandel.

Handhavingszaken

In 2023 zijn in totaal 340 handhavingszaken gestart (tegenover 131 in 2021 en 195 in 2022). Hiervan betrof het in 72 gevallen een verzoek om handhaving. In 2023 hebben we zodoende te maken gekregen met een behoorlijke groei aan handhavingszaken. Dit is onder andere te verklaren door handhavingszaken over het omgevingsrecht, meer controles rond kamerbewoning, extra horecacontroles en integrale controles op het gebied van ondermijnende criminaliteit. Meer duiding over deze groei aan handhavingszaken wordt, waar mogelijk opgenomen in het jaarverslag VTH 2023, dat uiterlijk op 1 april 2024 wordt vastgesteld.

Tot slot

Naast de ontwikkelthema’s hebben het afgelopen jaar samen met onze partners - net als in de jaren hiervoor - gewerkt aan ons veiligheidsfundament gewerkt, voor thema's als woninginbraken, sociale veiligheid, overlast in wijken, evenementen en veilig uitgaan. Hier blijven we op inzetten.