Dit programma omvat de zorg van de gemeente voor milieu en duurzaamheid. Enerzijds betreft het de milieugevolgen van handelingen en activiteiten, als geluidhinder, slechte luchtkwaliteit, geuroverlast, schade aan de natuur en bodemverontreiniging. Anderzijds gaat het over de rol van de gemeente in de mondiale en lokale klimaatproblematiek. Bij het realiseren van de doelstellingen kiest de gemeente steeds bewust voor de juiste rol. Op gebieden waarvoor wettelijke kaders zijn, is dat een regulerende. Met name op gebied van duurzaamheid is dat een faciliterende en loslatende.

Programma 4a Milieu en Duurzaamheid

Het programma 4a Milieu en Duurzaamheid werkt aan het bereiken van een viertal overkoepelde doelstellingen. Allereerst staat het verminderen van de milieugevolgen in het kader van geluid, lucht, geur en bodemverontreiniging centraal. De tweede belangrijke doelstelling is het vergroten va het hergebruik van afval- en grondstoffen. Het gaat om het op- en ombouwen en het streven naar een  circulaire economie, waarbij we aan willen sluiten bij de landelijke ambitie van 50% in het jaar 2030. Ook in Deventer geven we deels al handen en voeten aan circulariteit. Daarnaast zetten we in op lokale ecologische kennis via onze stadsecoloog en we werken aan een doorgaande verbetering van duurzaamheidseffecten en het verminderen van de milieugevolgen.

Dit doen we in samenwerking met veel partijen, intern en extern. We werken nauw samen met onze verbonden partijen: de Omgevingsdienst IJsselland en Circulus. Daarnaast voeren we ook werkzaamheden uit in samenwerking met de Stichting Ulebelt, het Duurzaamheidscentrum, vrijwilligers en bedrijven.
gebied van klimaat, afval- en grondstoffen en biodiversiteit. Financieel zijn belangrijke keuzes gemaakt en de Toekomstvisie voor de Ulebelt is in nauwe samenwerking tussen gemeente en de Ulebelt opgesteld door onderzoeksbureau SME.

Afval en Grondstoffen

In 2023 heeft een onderzoek plaatsgevonden over de effectiviteit van het afvalbeleid in Deventer. Duidelijk werd dat de resultaten op het vlak van milieu en kosten aangeeft dat het afvalbeleid zeer effectief en efficiënt is. Als koploper in haar stedelijkheidsklasse haalt Deventer de landelijke
doelstellingen van 100 kilo en 75% afvalscheiding, én lijkt ook de 65% daadwerkelijke recycling al te halen. Het verbeteren van de kwaliteit van de gescheiden grondstoffen heeft volop de aandacht gehad, waarbij met name is geprobeerd de kwaliteit van PMD ( Plastic, Metaal en Drankpakken) te verbeteren door inwoners te stimuleren geen restafval te deponeren in de PMD-container.
In 2023 zijn we gestart met de proef (over een periode van 3 jaar) van het verhogen van het storten van gratis grofvuil van 100kg naar 300kg per huishouden. Dit heeft geresulteerd dat er in 2023 meer bezoekers de milieustraat/recycleplein hebben bezocht dan in 2022. In 2023 hadden we  176.000 bezoekers om 156.000 bezoekers in 2022.

Circulariteit

Circulaire principes worden steeds meer integraal onderdeel van het beleid- en besluitvormingsproces en de uitvoering van de gemeente. Het is een manier van denken over hoe we met grondstoffen, producten en afval omgaan. Binnen de gemeente gebeurt al veel. Vaak nog wel ad hoc en afhankelijk van de betreffende medewerker en zijn of haar expertise. In 2023 hebben wij de taak op ons genomen om deze acties te versterken, door dit in samenwerking op te pakken en dit breder uit te zetten. We werken aan het opstellen van een visiedocument Circulariteit dat we in samenwerking met de verschillende vakafdelingen opstellen.
In de uitgifte van de Havendame (gronduitgifte - nieuw bouwproject in het Havenkwartier) is 50% biobased bouwen het uitgangspunt. Hier is een business case op doorgerekend en de haalbaarheid bepaald. Door Alba concepts is tijdens een goed bezochte bijeenkomst besproken wat de
verschillende methodieken zijn waarmee bij ‘duurzaam bouwen’ gewerkt wordt. Er is in Stedendriehoek verband succesvol een keten opgezet voor de productie van biobased bouwmateriaal en onderzocht hoe deze materialen in Deventer kunnen worden toegepast. “Boeren voor Biobased bouwen is de start van dit project”. Zo worden - door middel van circulariteit- opgaven in het landelijk gebied verbonden met de woonopgave. Er is een start gemaakt met het maken van een verwachtingskaart teelt biobased bouwmaterialen. Samen met het Rondeel is de Nacht van Biobased Bouwen (7 feb 2024) opgezet. Zowel in de notitie eigen vastgoed, visie landelijk gebied als in de hoogbouwvisie is circulariteit opgenomen. Het ‘slopen en vervangen’ van fietsbruggen heeft plaatsgemaakt voor het herstellen en verbeteren van de bestaande bruggen. De voorbereidingen zijn getroffen om als gemeente te gaan werken met het platform DuSpot om zo meer en beter gebruik te maken van vrijkomende materialen in de
openbare ruimte. Dit zal in 2024 van start gaan. In de stad is Halte Z is begonnen met het realiseren van een ‘Precious Plastics’ werkplaats, scholen in Deventer en Apeldoorn hebben meegedaan aan de race Against Waste”.

Ecologie

De formatie is sinds juli 2023 uitgebreid en tijdelijke inhuur voor specifieke GIS pen bewerkingen. We adviseren bij projecten met betrekking tot de Wet natuurbescherming en de Habitat- en Vogelrichtlijn. Daarbij dient de ecoloog aan de ene kant de biodiversiteitsdoelstellingen te realiseren
en anderzijds te voorkomen dat projecten vertraging ondervinden wegens de aanwezigheid van beschermde soorten. In 2023 waren dat tientallen grote en kleinere projecten waarvan genoemd worden: de Marke, Kop van Handelskade, Senzora, Flexwoningen, Lettele-Oost, Wittenstein, Van
Heetenlocatie en de oude Karwijlocatie. Geadviseerd is verder voor projecten als Wonen-Ruimte-Stad, Omgevingsvisie, Visie Landelijk Gebied en zaken die in de Carrousel aan de orde komen. Over Omgevingsvergunningaanvragen waarbij ecologische aspecten een rol spelen wordt geadviseerd. Dit gaat voor een groot deel over kapvergunningen. Hiernaast zijn jaarlijks terugkerende aandachtspunten de locatiekeuze van festivals en evenementen. Om daar meer lijn in te krijgen wordt gewerkt aan locatieprofielen voor elementen waarin Ecologie een deel van het toetsingskader is. Er wordt deelgenomen aan het Kwaliteitsteam Buitengebied om de ecologische aspecten van de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving te borgen. Ook aan de Initiatieftafel wordt deelgenomen om bewoners te kunnen adviseren omtrent de ecologische
inpassing en de natuurwetgeving. Verder is aan de orde de aanleg en/of het onderhoud van faunavoorzieningen, adviseren over Roeken, Steenmarters, Kauwen, wespen, vleermuizen, visstekken etc. Naar aanleiding van moties in de gemeenteraad is een aanzet gemaakt voor een
meer ecologisch grasbeheer en het maken van een Biodiversiteitsplan.

In 2023 is de Basiskaart Natuur Deventer tot stand gekomen. Dit is een kaart waarop alle beschermde natuurgebieden staan vermeld met daar overheen de bewerkte data van beleidsrelevante soorten. De data-bron hiervoor komt uit de Nederlandse Databank Flora en Fauna
waarin alle bekende soortendata zijn ondergebracht. Deze data gedreven kaart dient als ecologische kaartlaag voor de Omgevingsvisie, de Visie Landelijk Gebied en de Groen-Blauwe structuur. Ten behoeve van het Biodiversiteitsplan zal er in 2024 een Ambitiekaart Ecologie uit die Basiskaart gehaald worden. Het Natuur Inclusief Bouwen (NIB) is een onderdeel dat uitgerold en verankerd is in de organisatie.
Voor een hoop grote en kleine projecten is maatwerk geleverd om het NIB voor elkaar te krijgen. De Tuinen van Zandweerd, Steenbrugge en het A1-bedrijventerrein zijn daarbij de grotere projecten. Ook voor de tientallen kleinere bouwprojecten zijn NIB-maatregelen, in samenspraak met de
desbetreffende ontwikkelaar, opgesteld. In zeer specifieke gevallen zoals een klein Enexis-verdeelstation, zijn de mogelijkheden beperkt maar kan er toch nog wel iets aan NIB gedaan worden.

De energietransitie brengt met zich mee dat, zonder beleid en afspraken, de Wet natuurbescherming op grote schaal overtreden zou worden. Door volgens bepaalde protocollen te werken kan dat voorkomen worden. In nauwe samenspraak met ons Team Energietransitie is dit alles verwerkt in het Soort Management Programma (SMP) dat met de Provincie en de Woningcorporaties is voorbereid. Inmiddels is zo’n SMP voor vier deelgebieden in Deventer-stad verleend en wordt er hard gewerkt om dat ook in de overige bebouwde kommen voor elkaar te krijgen. Het belangrijkste voordeel hiervan is dat beschermde soorten ontzien worden en dat particulieren in de meeste gevallen niet zelf een
natuurtoets hoeven te organiseren.

Basistaken Milieu in samenwerking met de Omgevingsdienst IJsselland

De omgevingsdienst IJsselland (OD) bestaat inmiddels vijf jaar. De werkzaamheden van de OD stellen we jaarlijks vast via het VTH-uitvoeringsprogvanramma 2023 van de gemeente Deventer, met daarin opgenomen de vergunningverlening en geprioriteerde
toezicht- en handhavingstaken op het gebied van de fysieke leefomgeving. In 2023 en de jaren daarvoor is het toezicht op energie en duurzaamheid in projectvorm uitgevoerd. Met ingang van 2024 neemt de OD dit op als structurele taak. De tijd van pionieren is voorbij, de slag moet worden gemaakt naar professionaliseren. Hiertoe is in voorgaande jaren het ‘Programma Samen toekomstbestendig’ ontwikkeld. De eisen die gesteld worden aan de omgevingsdienst worden echter steeds hoger. Dit mede ten gevolge van ontwikkelingen die invloed hebben op de organisatie en de werkzaamheden van de omgevingsdienst, zoals krapte op de arbeidsmarkt en de zorg van burgers over milieu- en
gezondheidseffecten van bedrijven. Een andere belangrijke ontwikkeling/verandering is de invoering van de Omgevingswet. Door de komst van deze wet wordt er niet meer gesproken over milieu-inrichtingen, maar over milieubelastende activiteiten. Eén milieu-inrichting kan bestaan uit meerdere milieubelastende activiteiten. Ook landelijk nemen de eisen die worden gesteld om de omgevingsdiensten toe. Denk
bijvoorbeeld aan de robuustheidseis als één van de aanbevelingen van de commissie Aartsen over de werking van het (milieu)VTH-stelsel in Nederland. Deze ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat het ‘Programma Samen toekomstbestendig’ herijkt moet worden. De omgevingsdienst IJsselland heeft de opdracht gekregen om een toekomstvisie op te stellen. Samenhangend hiermee wordt ook een plan van aanpak opgesteld hoe de omgevingsdienst invulling gaat geven aan de eis van robuustheid. In maart 2024 moeten de toekomstvisie en het plan van aanpak gereed zijn, waarna uitvoering ervan plaats gaat vinden aan de hand van een routekaart.

Asfaltcentrale AsfaltNu Deventer

De asfaltcentrale staat onder verscherpt toezicht sinds geconstateerde overschrijding van uitstootnormen in 2022. De omwonenden worden geïnformeerd met onder andere e-mailberichten, een bewonersbijeenkomst en gesprekken met een kleine groep geïnteresseerden. In 2023 is de
uitstoot viermaal gecontroleerd door middel van metingen. Hieruit bleek in juni dat de norm voor PAK werd overschreden, waardoor een dwangsom is verbeurd. De asfaltcentrale heeft kort daarna in juli een actief koolfilter in gebruik genomen dat moet leiden tot minder uitstoot. Uit metingen van juli en september met het koolfilter in werking werd aan de normen voldaan. De asfaltcentrale is voornemens uiteindelijk een volledig nieuwe centrale bouwen met de best beschikbare technieken om de milieubelasting zoveel mogelijk te beperken.

Asbest

Totaal is bij 200 panden het asbestdak verwijderd. Totaal is een oppervlakte van 13.756 m2 asbest van het dak verwijderd.

• Stand van zaken peildatum 1 januari 2024

2142 panden hebben nog een asbest verdacht dak. Totaal is de oppervlakte 299.134 m2.
Dit is als volgt verdeeld:

• Buurtacties asbestschuurtje Zandweerd

In 2 buurtacties (23 september en 14 oktober) zijn de 42 bewoners ontzorgt om zelf het asbestdak van het schuurtje te verwijderen. Ze zijn geholpen met een veiligheidspakket, inpakfolie, instructies, nieuwe dakplaten (tegen kostprijs via het Duurzaamheidsteam), ophalen van ingepakt asbest aan huis en een collectieve sloopmelding. Op verzoek van huurders heeft Rentree ook 5 asbestdaken op schuurtjes laten verwijderen. Dus totaal zijn 47 asbestdaken van schuurtjes verwijderd. Bewoners zijn positief en zien de buurtactie als stimulans om eindelijk deze klus op te pakken. Het duurzaamheidsteam in Zandweerd heeft ook succesvol bewoners gestimuleerd om mee te doen.

• Geschakelde asbestleidaken Grutto

De eigenaren van 15 woningen aan de Grutto, met geschakelde asbestleidaken, hebben gezamenlijk de asbestleien van het dak laten vervangen door nieuwe leien. De eigenaren zijn financieel ondersteund door de provincie en de gemeente.

• Leningen asbestsanering

Een gemeentelijke verordening is in 2023 vastgesteld zodat leningen kunnen worden verstrekt aan eigenaren voor de asbestsanering van daken. Provincie en rijk financiering deze leningen. In 2023 is driemaal een lening versterkt.

Verkabelen hoogspanningslijnen

Op basis van een ministeriële regeling komt in Deventer ca. 8 km bovengrondse hoogspanningsleiding in aanmerking om onder de grond brengen. Het betreft de tracés in Diepenveen/ bij de Platvoet en langs de N348 en Snipperling. Verschillende varianten voor het leggen van de kabels zijn in 2021 met haalbaarheidsstudies onderzocht. De raad heeft toen de voorkeur uitgesproken om, als de kabels onder de grond gaan, deze neer te leggen op de plek van de huidige bovengrondse kabels. Het verkabelproces gaat een volgende fase in. Netbeheerder Tennet maakt
z.g. basisontwerpen in opdracht van de gemeente Deventer. Op uitwerking van de basisontwerpen start in januari 2024 en deze fase duurt totaal 2,5 jaar. In deze fase wordt uitgewerkt waar de ondergrondse kabels exact kunnen komen te liggen en welke technieken daarbij het best kunnen
worden gebruikt. Bewoners worden nauw betrokken bij de voortgang van deze basisontwerpfase. Bewoners hebben het ondergronds brengen van de hoogspanningskabels op de politieke agenda gezet. De nu ingezette fase moet leiden tot een gedetailleerder inzicht in de kosten. Zowel over het onderzoek als over de kosten worden raad en de omwonenden geïnformeerd. Tennet rekent vooralsnog met een maximale
decentrale bijdrage van €1,3 miljoen per kilometer (prijspeil 2023). De duidelijkheid over de kosten en over de aanpak zijn noodzakelijk voor de gemeenteraad om tot een definitief besluit te kunnen nemen over de investering. Daarmee bepaalt de gemeenteraad ook of de volgende stap in het proces gezet kan worden, namelijk het opstellen van definitieve ontwerpen en de realisatie. Op dat moment zal ook definitief besloten moeten worden of de kabels onder de grond gaan. De verwachting is dat dit besluit in 2026 kan worden genomen.

Natuur en milieueducatie en duurzaamheid algemeen

• Ulebelt

Een intensieve samenwerking met de Ulebelt dit jaar. Nauw overleg heeft plaatsgevonden met de interim-manager en het bestuur om te komen tot een gedragen uitvoeringsprogramma als vervolg op het visiedocument dat eerder is vastgesteld.

• Duurzaamheidscentrum

Het duurzaamheidscentrum is van grote toegevoegde waarde voor adviezen op het gebied van energiebesparing en veel duurzaamheidsaspecten. Uit de jaarlijkse monitor blijkt dat de werkzaamheden hoog gewaardeerd worden.

• Adviesraad Natuur en Milieu

De adviesraad is een officieel adviesorgaan van het college, de samenwerking in 2023 is geïntensiveerd, de adviesraad wordt in een steeds vroeger stadium en bij meer projecten betrokken.

Programma 4b Energietransitie

Algemeen

• Energievisie

In 2023 is de energievisie geactualiseerd. De visie ligt voor besluitvorming in het eerste kwartaal van 2024 voor bij de raad. In de Deventer energievisie geven we richting aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen voor 2030 met een doorkijk naar 2050. De landelijke doelen uit het klimaatakkoord zijn vertaald naar Deventer doelstellingen voor de totale opgave voor energietransitie. In het uitvoeringsprogramma is in beeld gebracht wat we als gemeente Deventer in 2024 en 2025 doen als concrete bijdrage om de doelstellingen te behalen. Na vaststelling van de energievisie door de raad informeert het college de raad jaarlijks over de voortgang en de verantwoording van de bereikte resultaten van het uitvoeringsprogramma. De energievisie en het uitvoeringsprogramma worden doorgerekend met als doel te onderzoeken of met de beschreven maatregelen de CO2-doelstellingen worden gehaald.

• Burgerberaad

Op 19 juli 2023 heeft de gemeenteraad het besluit genomen om een Burgerberaad te organiseren. Het thema is ‘klimaat’ geworden en daarom heet dit Burgerberaad ‘Klimaatraad’. Kwartaal 3 en 4 van 2023 stonden in het teken van de voorbereidingen. De eerste bijeenkomst heeft op 10 februari 2024 plaatsgevonden.

• Broeikasgasreductie

De CO2-uitstoot in Deventer laat sinds 2013 een lichte daling zien en vanaf 2018 een sterkere daling. In 2022 was de totale uitstoot van CO2 423 kton. In 2021 was dit nog 657 kton. Er is dus sprake van een CO2-reductie van 35%. Cijfers van de overige broeikasgassen zoals methaan en fluorgassen voor 2022 zijn nog niet bekend. In 2021 was de uitstoot van deze gassen 105 kton CO2-equivalenten. De tussentijdse doelstelling is 32% broeikasreductie in 2025.

• Communicatie

In 2023 zijn de eerste stappen gezet voor een overkoepelend concept -Duurzaam Deventer- voor communicatie vanuit de programma’s Energietransitie, Milieu & Duurzaamheid en Leefomgeving/Klimaatadaptie. Het doel is om overzicht te bieden voor inwoners en bedrijven, herkenbaarder te zijn en meer focus aan te brengen in de communicatie. In het eerste kwartaal van 2024 wordt Duurzaam Deventer gelanceerd. Daarnaast heeft in 2023 de communicatie zich voornamelijk gericht op de windverkenning en de voorbereiding van de Klimaatraad (burgerberaad).

Gebouwde omgeving

Wijkuitvoeringsplannen

Er zijn twee wijkuitvoeringsplannen in uitvoering en er is één nieuw uitvoeringsplan in voorbereiding.

In uitvoering:

• Zandweerd

De Proeftuin Zandweerd bestaat uit twee onderdelen. De aanleg van het Slim Warmtenet Zandweerd en de Wijkaanpak, gericht op isolatie en verduurzaming van woningen ‘achter de voordeur’ en het zorgen voor aansluitingen op het warmtenet. De aanleg van het warmtenet heeft vertraging opgelopen die onder andere zijn ontstaan door het terugtrekken van Ennatuurlijk eind 2022. De wijkaanpak ‘aansluitingen’ volgt de planning van het warmtenet, en loopt daarom ook vertraging op. De Wijkaanpak in samenwerking met het duurzaamheidsteam Zandweerd loopt wel door. Uit een tussentijdse evaluatie leerden we dat het duurzaamheidsteam beter en efficiënter in staat is om mensen te bereiken dan we als gemeente doen. Het team heeft in 2023 een wijkaanpak voor 2024 voorbereid die zij zelf gaan uitvoeren, door de gemeente gefinancierd. Deze aanpak gaat in 2024 van start.  

• Bathmen

Het wijkuitvoeringsplan Bathmen bestaat uit twee onderdelen: een verkenning naar de productie van groen gas door lokale melkveehouders en een dorpsaanpak gericht op het verminderen van het aardgasgebruik ‘Battum Up’. Voor groen gas heeft zich in 2023 een groep melkveehouders georganiseerd die samen met Noaber Energie groen gas voor Bathmen willen gaan produceren. Een haalbare businesscase valt of staat met de hoogte van de SDE++ (Subsidie Duurzame Energie vanuit de rijksoverheid), en het vinden van financiers. De aangekondigde SDE++ bedragen in 2023 waren hoopgevend. Dat bracht het project in een versnelling. De uiteindelijk vastgestelde bedragen waren veel lager dan aangekondigd, waarop is besloten om de subsidie niet aan te vragen in 2023. Aan de gemeente Deventer is gevraagd om verschillende rollen in het project in overweging te nemen. Dit wordt uitgewerkt in 2024, ter voorbereiding op een nieuwe SDE++ aanvraag. Onder de noemer ‘Battum Up’ worden verschillende activiteiten georganiseerd die als doel hebben het verlagen van het aardgasverbruik in Bathmen. Voorbeelden van activiteiten zijn een energiecafés, specifieke informatieavonden, een collectieve inkoopactie, en een whatsappactie om ook jonge woningeigenaren beter te betrekken. De acties worden geëvalueerd om van te leren.

In voorbereiding:

• De Hoven

Voor de Hoven (de Worp) is een wijkuitvoeringsplan in voorbereiding. Voordat hiermee gestart is, is in samenwerking met inwoners een quick scan gedaan naar de mogelijkheid van een warmtenet op IJsselwater. Voor zo'n warmtenet in de Worp is géén haalbare businesscase te maken. Het wijkuitvoeringsplan richt zich daarom vooral op een isolatieaanpak en vervolgens de overstap naar een hybride of all-electric warmtepomp. Het wijkuitvoeringsplan is opgestart in 2023 en wordt vastgesteld in 2024. Daarna gaat het in uitvoering

• Subsidies woningisolatie

Gemeente Deventer ontvangt, net als alle andere gemeenten in Nederland, diverse specifieke uitkeringen bedoeld voor energiebesparende maatregelen.  In Deventer is daarmee het project Deventer Helpt opgezet (www.deventerhelpt.nl). Inwoners met een eigen koopwoning van voor 1994 en een inkomen onder de 140% van het sociaal minimum krijgen via deze regeling een gratis grote energiebesparende maatregel (vloerisolatie, dubbel glas of spouwmuurisolatie). Inmiddels zijn er 230 aanvragen gedaan, waarvan 160 zijn toegekend. Het is een moeilijke doelgroep om te bereiken. Er zijn verschillende communicatiestrategieën ingezet, maar nog maar een klein deel van de doelgroep maakt gebruik van de regeling. Daarom zijn er in december 2023 nieuwe beleidsregels vastgesteld, waarbij de inkomensgrens is opgehoogd tot 150% van het sociaal minimum en inwoners gratis twee grote energiebesparende maatregelen kunnen krijgen. Daarnaast komen er nieuwe acties en een extra communicatiecampagne.

Daarnaast heeft de gemeente Deventer een specifieke uitkering ontvangen die bedoeld is voor de inzet van de zogenaamde energiefixers. In Deventer hebben we al een mooi voorbeeld met de Energieklussendienst in Zandweerd. Naar dit voorbeeld worden in twee andere wijken Energie klussendiensten opgezet. Dat is in 2023 verkend en voorbereid en wordt in 2024 uitgevoerd.

Tot slot ontvangt Deventer subsidie uit het Nationaal Isolatie Programma, bedoeld voor slecht geïsoleerde woningen met een WOZ waarde onder de €340.000. Hiervoor is een langjarig Deventer Isolatie Programma voor woningeigenaren opgesteld. De voorbereiding hiervoor is gedaan in 2023, de regeling is vanaf 1 januari 2024 opengesteld.

• Soorten Management Plan

De woningbouwverduurzaming staat op gespannen voet met de Wet natuurbescherming, omdat isoleren het leefgebied van een aantal bedreigde diersoorten flink kan verstoren, waardoor zij in aantal kunnen afnemen. Om toch versneld te kunnen verduurzamen, heeft de gemeente in een pilot een ontheffing aangevraagd op de Wet natuurbescherming voor drie buurten en een dorp binnen de gemeente (Zandweerd, Borgele, Ludgeruskwartier en Bathmen). Deze ontheffing is in de zomer van 2023 door de provincie Overijssel afgegeven voor 10 jaar. In de tussentijd is in 2023 hard gewerkt aan een soortenmanagementplan (SMP) voor de hele bebouwde omgeving van de gemeente Deventer, met onder andere een groot ecologisch onderzoek in de resterende gebieden. De gemeentebrede ontheffing is in december 2023 aangevraagd. De verwachting is dat deze ontheffing in het voorjaar van 2024 wordt afgegeven voor 10 jaar. Het SMP en de ontheffing is in nauwe samenwerking met de woningcorporaties tot stand gekomen.  

• Energieloket

Project Energieloket is gestart in het vierde kwartaal van 2023. Het eerste doel van dit project is om per 1 januari 2024 een volledig Energieloket te hebben zodat inwoners goede en betrouwbare informatie krijgen voor het verduurzamen van hun woning. Deventer Energie was voorheen het energieloket, maar gaf aan niet alle functionaliteiten te kunnen bemensen en zich te focussen op de inzet van energiecoaches. Een volledig Energieloket is wel verplicht vanuit het klimaatakkoord. Het tweede doel van dit project is dat er een goede samenwerking en/of doorverwijzing is tussen de diverse duurzame organisaties in Deventer. In het vierde kwartaal van 2023 zijn de voorbereidingen voor deze beide doelen getroffen. Sinds 1 januari 2024 is het Energieloket operationeel.

• Energiecoaches

Een andere manier om inwoners te helpen met de verduurzaming van hun huis is de inzet van energiecoaches. Ze zijn allemaal opgeleid en aan de slag via de Deventer Energie Coöperatie. Deze 20 energiecoaches zijn bedoeld voor alle inwoners van de gemeente Deventer, zowel huurders als kopers. Ze komen gratis langs en kijken samen met inwoners welke besparingsmogelijkheden er zijn in huis. In 2023 zijn 727 bezoeken afgelegd. De energiecoaches zetten zich ook in voor de wijkgerichte aanpak. Op verzoek van projectleiders van de gemeente, bewoners en andere organisaties zijn de energiecoaches actief in de wijken. Denk bijvoorbeeld aan bewonersbijeenkomsten, energiecafés en energie-bespaarparty. Vanaf het derde kwartaal 2023 is er professionele ondersteuning van de energiecoaches, gefinancierd vanuit een motie van de raad.

• Fossielvrij en Betaalbaar Wonen (FBW)

Het samenwerkingsverband Fossielvrij en Betaalbaar Wonen tussen de gemeente, de Deventer woningcorporaties en Enexis loopt goed. Elke twee jaar wordt een programmaplan gemaakt waarin partijen afspraken maken over waaraan gewerkt wordt de komende twee jaar. In de organisaties wordt op basis van deze afspraken capaciteit vrijgemaakt. Jaarlijks worden de verschillende investeringsplanningen naast elkaar gelegd en worden op basis daarvan afspraken gemaakt over nieuwe wijkuitvoeringsplannen, isolatieaanpakken en gezamenlijk te verkennen innovaties. In 2023 is de problematiek rond netcongestie toegevoegd aan de agenda.

Duurzame energie

• Regionale energiestrategie (RES)

In 2023 stond het maken en vaststellen van de RES 2.0 West-Overijssel op de planning. Daarbij is ook een planMER gemaakt ter onderbouwing. Door gewijzigd wind- en zonbeleid van provincie Overijssel, en de onduidelijkheid die dit meebracht in het RES-proces, is gekozen voor het pauzeren van de RES 2.0. In 2024 wordt verder gewerkt aan de RES 2.0 waarin ook het beleid van provincie Overijssel is opgenomen.

• Zonne-energie

Ten aanzien van zonne-energie is er een sterke toename van het aantal zonnepanelen op daken van huizen en bedrijven. Op bedrijventerreinen vormt de beperkte capaciteit op het stroomnet een belemmering voor uitbreiding van zonne-energie op bedrijfsdaken. Het nieuwe beleid van provincie Overijssel maakt het realiseren van zon op veld nog maar beperkt en op kleine schaal mogelijk. Deventer heeft nog drie lopende zon-op-veld initiatieven die onder de overgangsregeling van de provincie nog mogen worden afgerond voor 2030. Uit een quick scan naar solar carports komen vijf kansrijke locaties naar voren: De Scheg, Borgelerbad, Intratuin, Mc Donalds en Deventer Ziekenhuis. In 2024 gaan we de haalbaarheid verder uitwerken.

• Windenergie

2023 stond in het teken van het raadsvoorstel ‘regie op wind, RES, energietransitie’. Er zijn diverse raadstafels en inspraakmomenten geweest. Uiteindelijk heeft de raad besloten over het aanwijzen van een zoekgebied: de A1-zone, het gebied conform het voorkeursgebied van de provincie Overijssel. Op basis van provinciaal beleid kunnen hier windmolens worden geplaatst. De provincie heeft eind december 2023 de mogelijkheid geboden aan gemeenten om programmeringsafspraken te maken tussen de gemeente en de provincie. Concreet houdt dat in dat er een kleiner gebied binnen het voorkeursgebied wordt afgebakend in tijd en ruimte om specifiek in dat kleinere gebied een windpark te realiseren. Andere windinitiatieven die buiten dat gebied vallen maar wel ingediend worden bij de provincie worden dan niet in behandeling genomen totdat er een volgende programmeringsafspraak wordt gemaakt. Hiermee houdt de gemeente grip op waar en wanneer windprojecten worden gerealiseerd in de gemeente en om hoeveel windmolens dat dan gaat. Het college is bezig met het onderzoeken van de mogelijkheden die deze programmeringsafspraken bieden. Dit krijgt in 2024 verder zijn beslag.

• Biogas en groen gas

In mei 2023 is het eerste biogas initiatief van Deventer geopend: Oxe geeft gas. Vijf boeren vergisten mest op eigen erf en produceren daarmee biogas. Dit biogas wordt via een ondergronds leidingnet geleverd aan twee afnemers op het A1-bedrijvenpark. Daarnaast zijn in 2023 stappen gezet om biogas of groen gas initiatieven te ontwikkelen in Bathmen en Schalkhaar.

• Geothermie

In 2023 is de gemeente Deventer in samenwerking met het drinkwaterwinningsbedrijf Vitens, het waterschap Drents Overijsselse Delta en de provincie Overijssel een onderzoek gestart naar verantwoorde geothermie in Deventer. Er wordt onderzocht of in Deventer aardwarmte kan worden gewonnen, rekening houdend met huidige en toekomstige drinkwaterwinningen. Het onderzoek wordt in 2024 afgerond.

• Netcongestie

De uitbreiding en het verzwaren van het elektriciteitsnet blijft op dit moment sterk achter bij de sterk groeiende vraag en het groeiende aanbod (zonnestroom) naar elektriciteit. Hierdoor ontstaan knelpunten op het elektriciteitsnet, netcongestie. De maatschappelijke gevolgen van netcongestie zijn groot, voor bedrijven en organisaties, voor de verduurzamingsopgave en de woningbouwopgave, zij komen jarenlang op wachtlijsten. Samen met de netbeheerders hebben we een buurtaanpak opgezet om de komende jaren het laag – en middenspanningsnet te verzwaren en uit te breiden. In 2024 starten we met de eerste pilots in de buurten hiervoor. Ook is gestart met het zoeken naar een locatie voor een derde hoogspanningsstation.

Industrie en bedrijven

• Smart energie hubs

De benodigde uitbreiding van het elektriciteitsnet door de netbeheerders in samenwerking met de gemeente kosten veel tijd. In Deventer werken we daarom aan alternatieve oplossingen. Een voorbeeld daarvan is het flexibel netgebruik door bedrijven via een Smart Energy Hub. Dit doen we in nauwe samenwerking met het Deventer Economisch Perspectief, Liander, bedrijven en de provincie. Voor het A1 bedrijvenpark Deventer is de technische oplossing ontworpen, hebben de partijen zich verenigd in een collectief en wachten we op goedkeuring door de landelijke netbeheerder TenneT. Op de bestaande bedrijventerreinen zijn we gestart met de eerste verkenning naar kansrijke opties naar nieuwe energiehubs. De eerste inventariserende gesprekken met bedrijven zijn gevoerd.

• Groene waterstof

In opdracht van de raad is een rapport opgesteld waarin de potentie van groene waterstof in de gemeente Deventer en de betekenis daarvan voor de lokale economie is verkend. Dit rapport kijkt naar de sectoren industrie, mobiliteit en gebouwde omgeving. Groene waterstof is een duurzame energiedrager die kan bijdragen aan de ontwikkeling van een duurzame economie in de gemeente. Aanbevelingen uit dit rapport zijn overgenomen in de energievisie. Op A1 bedrijvenpark Deventer wordt gebouwd aan een waterstoftankstation (eerste kwartaal van 2024 operationeel). Verder werken we nauw samen met een consortium van bedrijven aan de plannen voor een electrolyser (waterstoffabriek) en een distributienetwerk voor waterstof op de Deventer bedrijventerreinen.