- Voor de tweede maal staat de ‘openbaarheidsparagraaf’ in het jaarverslag, voorgeschreven door de Wet open overheid (Woo: artikel 3.5).
- De Woo is op 1 mei 2022 in werking getreden en vervangt de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De Woo regelt het recht van burgers op informatie van de overheid.
- De wet beoogt overheden transparanter te maken door overheidsinformatie beter vindbaar en digitaal toegankelijker te maken. De Woo vereist dat bestuursorganen verplicht documenten in 17 informatie-categorieën uit eigen beweging openbaar maken, dit gaat fasegewijs in 5 tot 8 jaar.
- De Woo wordt in samenhang projectmatig opgepakt met vijf informatiewetten. Naast de Woo zijn dat de Archiefwet, de Wet Elektronische Publicaties (WEP), Wet Modernisering Elektronisch Bestuurlijk Verkeer (WMEBV) en het Tijdelijk Besluit Digitale Toegankelijkheid Overheid. De VNG heeft een analyse uitgebracht naar de samenhang tussen deze en meer generieke informatiewetten (14-6-2022) waarin een bijdrage van Deventer is opgenomen.
- De Woo eist dat de informatiehuishouding van de gemeente op orde is. Dat betekent ook dat het mailverkeer moet worden gearchiveerd. Hiervoor wordt in DOWR-verband deelgenomen aan de Capstone-methodiek die daarvoor op rijksniveau is ontwikkeld. Het mailverkeer van raadsleden (art. 2.2 Woo) en de ondersteuning van de Griffie (art. 5.4.a Woo) valt buiten het kader of is een uitzonderingsgrond van de Woo.
De focus van deze openbaarheidsparagraaf is een verantwoording over de activiteiten en processen die lopen of starten ten behoeve van een transparantere gemeente. De Wet open overheid (Woo) is op 1 mei 2022 in werking getreden. De wet regelt het recht op overheidsinformatie voor inwoners vanuit de invalshoek dat transparantie de democratie versterkt. De wet onderschrijft ook een jaarlijkse verantwoording in de vorm van deze openbaarheidsparagraaf in het jaarverslag. De Woo regelt de passieve openbaarmaking van overheidsinformatie in de vorm van Woo-verzoeken die inwoners bij elke overheidsinstantie kan doen. Daarnaast verplicht de Woo deze instanties en bestuursorganen ook tot de zogenaamde actieve openbaarmaking. Deze actieve openbaarmaking houdt in dat alle overheidsorganen de komende drie tot zes jaar 17 informatie-categorieën openbaar moeten maken.
Capaciteit Wet open overheid
De Wet open overheid is per 1 januari 2022 van kracht geworden. Sinds november 2022 is er een DOWR Woo-kwartiermaker en -contactpersoon aangesteld, die ook de Woo-verzoeken coördineert. Er zijn dit jaar enkele aanpassingen gemaakt in het werkproces voor het behandelen van Woo-verzoeken. Zo wordt er bijvoorbeeld actief contact gezocht met indieners van verzoeken om de levering van informatie te versnellen. Ook is er zogenaamde anonimiseringssoftware aangeschaft. Deze software kan met behulp van kunstmatige intelligentie informatie 'weglakken' die uitgezonderd is van openbaarmaking, zoals persoonsgegevens. Hierdoor kan informatie sneller en correcter aangeleverd worden aan inwoners.
Eind 2023 zijn er naast de Woo-coördinator twee Woo-juristen en een Woo-ondersteuner geworven. In 2024 zullen deze juristen, de ondersteuner en de coördinator samenwerken aan verbetering en versnelling van de behandeling van Woo-verzoeken.
Openbaarmaking op verzoek (passief) - Woo-verzoek
De verzoeken onder de Woo kennen een wettelijke afhandelingstermijn van maximaal 42 dagen. Het rapport ‘Ondraaglijk traag’ uit 2022 van de Open State Foundation liet echter zien dat ministeries gemiddeld 161 dagen nodig hebben om een Woo-verzoek af te handelen. In Deventer lag de gemiddelde afhandelingstermijn van een gewoon (niet complex of omvangrijk) Woo-verzoek in 2023 op 39 dagen. In totaal ontving Deventer 90 Woo-verzoeken in 2023. Bij 18 van deze verzoeken kon dit afgehandeld worden als een informatieverzoek; op deze manier heeft de indiener sneller de informatie en vergt dit van medewerkers minder capaciteit.
Statistieken over Woo-verzoeken worden sinds 1 januari 2023 bijgehouden. De onderstaande tabel geeft inzicht in de afhandeling van Woo-verzoeken in Deventer:
2021 | 2022 | 2023 | |
Aantal ontvangen Woo-verzoeken | 116 | 61 | 72 |
Behandeling binnen beslistermijn (in %) | onbekend | onbekend | 40% |
Aantal verzoeken waarbij contact is gelegd met indiener (in %) | onbekend | onbekend | 66% |
Openbaar maken uit eigen beweging (actief)
De 17 informatie categorieën die de Woo verplicht voorschrijft om openbaar te maken uit eigen beweging, staan hierna in een overzicht weergegeven. Met achter de informatiecategorie om welk artikel uit de Woo het gaat en een beschrijving van de documenten. Daarna volgt per categorie de inventarisatie van wat er al openbaar wordt gemaakt in Deventer en hoe of op grond waarvan. Vervolgens wat er landelijk openbaar wordt gemaakt en tot slot de voorgenomen planning van het Rijk voor 2023 volgens de concretiseringsbrief van BZK aan de Tweede Kamer (8-7-2022). Na het overzicht staat een toelichting op de gebruikte afkortingen.
Categorie | Stand van zaken |
---|---|
1. wetten en andere algemeen verbindende voorschriften | Ja, zie https://lokaleregelgeving.overheid.nl |
2. overige besluiten van algemene strekking | Ja, zie https://www.officiëlebekendmakingen.nl |
3. ontwerpen van wetten, andere algemeen verbindende voorschriften en overige besluiten van algemene strekking waarover een extern advies is gevraagd | Ja, zie www.deventer.nl |
4. inzicht in organisatie en werkwijze, waaronder de taken en bevoegdheden van de organisatieonderdelen | Ja, zie www.deventer.nl |
5. de bereikbaarheid van het bestuursorgaan en zijn organisatieonderdelen en de wijze waarop een verzoek om informatie kan worden ingediend | Ja, zie www.deventer.nl |
6. bij de gemeenteraden ter behandeling ingekomen stukken | Ja, zie https://deventer.raadsinformatie.nl |
7. vergaderstukken en verslagen van de gemeenteraden en hun commissies | Ja, zie https://deventer.raadsinformatie.nl |
8. vergaderstukken en verslagen van de vertegenwoordigende lichamen van decentrale overheden | Deels, zie www.deventer.nl |
9. agenda’s en besluitenlijsten van colleges van burgemeester en wethouder | Deels, zie www.deventer.nl |
10. adviezen | nee |
11. convenanten | nee |
12. jaarplannen en jaarverslagen van bestuursorganen | Ja, zie https://hetgeldvandeventer.nl |
13. verplichtingen tot verstrekking van subsidies, anders dan met een beschikking | nee |
14. Woo-verzoeken, -besluiten en verstrekte informatie | nee |
15. onderzoeksrapporten | nee |
16. beschikkingen | nee |
17. klachtoordelen | nee |
Informatiehuishouding op orde
Een gemeente waarvan de informatiehuishouding op orde is, weet waar documenten volgens de definitie uit de Woo (art. 2.1 en 2.2) te vinden zijn. Documenten kennen een voorgeschreven bewaartermijn waarop deze worden geselecteerd en overgedragen voor de archiefbewaarplaats of voor vernietiging. Documenten (of informatieobjecten) zijn steeds diverser dankzij digitalisering: denk aan teksten, Geo-informatie, 3D-bestanden en appberichten. Die verscheidenheid geeft nieuwe opgaven om deze volgens geldende eisen duurzaam beschikbaar te houden. Ook moeten documenten digitaal toegankelijk zijn. Dit transitieproces vraagt aanpassing van werkprocessen, functies en rollen over de volle breedte van de organisatie. Stapsgewijs wordt dit in beeld gebracht. Dit vormt de basis voor efficiëntere bedrijfsvoering, verantwoording, verregaande openbaarheid en transparantie en een betere bescherming van het cultureel erfgoed.
De indicatoren die zijn opgesteld voor het op orde zijn van de informatiehuishouding vanuit het Woo-Meerjarenplan zijn de volgende:
- Iedere gemeente heeft de beschikking over of is aangesloten op een e-depotvoorziening;
- Binnen de applicaties zijn selectielijsten geïmplementeerd, om hoeveel applicaties gaat het en het aantal selectielijsten daarbinnen;
- Iedere gemeente heeft beheer georganiseerd op emailarchivering, daarvoor sluit de gemeente aan bij een landelijke aanpak, zie hierna;
- Iedere gemeente heeft beheer georganiseerd op tekstberichten;
- Iedere gemeente heeft een informatiebeheerplan (minimaal: inzicht in werkprocessen, proceseigenaar, in welke applicaties welke data/documenten staan, hoe het beheer is geregeld);
- Iedere gemeente hanteert een kwaliteitssysteem voor het informatiebeheer, zoals vastgelegd in artikel 16 van de Archiefregeling;
- Iedere gemeente heeft een metagegevensschema vastgelegd en aan elk blijvend te bewaren informatieobject metagegevens gekoppeld;
- Naast deze indicatoren wordt op de informatiehuishouding ook toezicht gehouden door de provincie vanuit de Wet revitalisering generiek toezicht, waarover de raad jaarlijks wordt geïnformeerd via het Totaalbeeld interbestuurlijk toezicht.
Email archivering
De digitalisering maakt e-mailverkeer mogelijk en daarmee creëert iedereen een eigen 'postkamer'. Als er archiefwaardige e-mail binnenkomt moet dat volgens de Archiefwet worden vastgelegd in de zaak waar dit betrekking op heeft. Dit gebeurt onvoldoende en dit vraagstuk is voor veel (overheids)organisaties bekend. Om te borgen dat e-mail-verkeer vastgelegd wordt, is op rijksniveau in samenwerking met het Nationaal Archief de Capstone-methodiek ontwikkeld. Gemeenten zijn uitgenodigd om aan deze methodiek deel te nemen. De DOWR-gemeenten hebben zich aangemeld, voorbereiding van de implementatie is eind 2023 gestart.
Focusteam 5 Wetten
Digitalisering, huishouding, toegankelijkheid en transparantie van informatie zijn complexe vraagstukken die om grote oplossingen vragen. Sinds juni 2023 is de tweede fase van het Focusteam 5 wetten in DOWR-verband van start gegaan. In dit team komen medewerkers met verschillende specialisaties samen om aan oplossingen te werken voor verschillende informatiewetten rondom digitalisatie en transparantie. De zijn naast de Woo: de Archiefwet, de Wet Elektronische Publicaties, De Wet Modernisering Elektronisch Bestuurlijk Verkeer en het Tijdelijk Besluit Digitale Toegankelijkheid Overheid. Enkele van de opdrachten voor dit team zijn: het realiseren van een publicatieplatform voor actieve openbaarmaking, het digitaal toegankelijk maken van te publiceren documenten en het informeren van alle DOWR-medewerkers over wettelijke vereisten en veranderingen rondom toegankelijkheid van informatie.
De middelen die het Rijk beschikbaar stelde en in de begroting 2023 zijn opgenomen, zijn voor €103.588 ingezet voor de implementatie van de Woo. De Woo-contactpersoon wordt gefinancierd uit de structurele middelen. De projectorganisatie, waaronder uren van projectmedewerkers en de kwartiermaker Woo worden gedekt uit de incidentele middelen. Dit geldt ook voor scholing en ICT-ondersteuning. Veel middelen zijn nog nodig voor het wijzigen van de processen zodat actief openbaar maken de norm wordt en de cultuurverandering faciliteren die open en transparant inspireert.
(bedragen x €1) | |||
---|---|---|---|
Wet open overheid | Primaire begroting 2023 | Begroting na wijziging 2023 | Realisatie 2023 |
Besteding | 206.012 | 166.030 | 103.588 |
Totaal | 206.012 | 166.030 | 103.588 |