De kwaliteit van de openbare ruimte heeft in Deventer veel aandacht van de burgers en het bestuur, omdat dit belangrijk is voor de leefbaarheid en de (veiligheids)beleving van de gebruikers. Het reguliere klein onderhoud vindt, volgens de visie Leefomgeving, plaats op basis van een basiskwaliteitsniveau (‘minimum niveau’). 

Deventer baseert de basiskwaliteit op 4 criteria: 

1. Minimale technische of wettelijke eisen. De belangrijkste wettelijke verplichting van gemeenten is de zorgplicht. We moeten zorgen dat de openbare ruimte veilig en bruikbaar is. De aansprakelijkheid hiervoor ligt vast in het Burgerlijk Wetboek (artikel 6:174). De algemene zorgplicht is soms uitgewerkt in specifieke wetten of jurisprudentie (bijvoorbeeld rondom verkeersveiligheid en richtlijnen van het landelijk kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte, het CROW). Daarnaast gelden wettelijke eisen voor enkele specifieke onderdelen van de openbare ruimte. 

2. Kapitaalvernietigingsniveau. Daalt het onderhoud onder dit niveau, dan wordt de levensduur korter dan kostentechnisch wenselijk is. 

3. Leefbaarheid. Dit niveau wordt niet bepaald door wettelijke eisen en/of kapitaalvernietiging, maar door wat nog maatschappelijk zinvol is. 

4. Functionaliteit. Voorkomen moet worden dat het onderhoudsniveau zo laag wordt dat de openbare ruimte niet meer functioneert zoals die bedoeld is. 

Het basiskwaliteitsniveau dat de gemeente minimaal wil bereiken is in 2016 vastgelegd in het uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving. In 2023 is gewerkt aan een nota Kapitaalgoederen voor programma Leefomgeving. Daaruit blijkt dat het steeds lastiger, zo niet onmogelijk, wordt om het basiskwaliteitsniveau te bereiken met de beschikbare middelen. Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2024 zal hierop nader worden ingegaan. 

Uit de monitoring door de verbonden partijen blijkt dat in 2023 op vrijwel alle aspecten het afgesproken niveau gehaald is. Uitzondering vormt de onkruidbestrijding op verhardingen. Dit probleem is al meermalen gesignaleerd in de diverse rapportages.  
Het extreem droge voorjaar en de droge zomer hebben overigens de resultaten voor wat betreft de dienstverleningsafspraken met het HGB wel beïnvloed. Met name onkruiddruk is aanzienlijk lager geweest afgelopen jaar, waardoor het relatief eenvoudig was voor Het Groenbedrijf en Circulus aan hun afspraken te voldoen.

Deventer monitort tweejaarlijks de beleving van de inwoners van de leefomgeving door middel van het bewonersonderzoek. Dit onderzoek is voor het laatst in 2023 uitgevoerd. Uit het onderzoek van 2023 blijkt dat de leefbaarheid, de objectieve en subjectieve kwaliteit (aanzien en aantrekkelijkheid) van de openbare leef-, werk-, woon- en verblijfsomgeving werd gewaardeerd met een gemiddelde van 6,9.

De programmering van het groot onderhoud en de vervangingsopgave vindt plaats aan de hand van het meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP). In 2023 is het geplande onderhoud van het MJOP-MIND 2021-2024 voor een groot deel uitgevoerd. Bij de programmering van het MJOP maken we meer en meer gebruik van Geo-data. Door deze te combineren met andere opgaven wordt het steeds beter mogelijk deze opgaven op elkaar af te stemmen. In de komende versies van het MJOP-MIND zullen hier nog meer stappen in gezet worden in relatie tot de energietransitie en de planningen van de corporaties.

Op basis van een nadere financiële analyse, vastgelegd in het uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving, zijn er enkele beheergroepen waarvoor de vervangingsopgave in de toekomst een aandachtspunt is. In 2023 is dit uitgewerkt in de vorm van een nota Kapitaalgoederen. Daar wordt bij de voorjaarsnota 2024 nader op in gegaan.

Onderzoek naar een onderhoudspartij van de openbare ruimte in Deventer

Momenteel loopt er een onderzoek naar het bij elkaar brengen van al het reguliere onderhoud bij een onderhoudspartij binnen onze gemeente. Dit onderzoek is op verzoek van het college van B&W bij het programma Leefomgeving neergelegd en nadert nu vrijwel zijn einde. De verwachting is dat in het eerste kwartaal van 2024 een besluit genomen kan worden door het college over welke partij hiertoe het best in staat wordt geacht.  

Taakveld 2.1 Verkeer en vervoer

In 2023 is verder gewerkt aan de buurtgerichte aanpak in de Rivierenwijk, Oranjekwartier en Tjoenermarke. De opgestelde buurtagenda’s voor Zandweerd-Noord, Tuindorp en Kloosterlanden geven de komende jaren input voor het MJOP-MIND. Wat duidelijk wordt is dat deze werkwijze meer input voor de opgave oplevert op het vlak van klimaat, energie, gezondheid, leefbaarheid, duurzaamheid en bereikbaarheid.

Straten, wegen en pleinen

In het oog springende projecten zijn: het groot onderhoud aan de N348 dat in samenwerking met de Provincie is gerealiseerd; de herinrichting van het Noorderplein; de reconstructie van de Brederodelaan en de herinrichting van de Frederik van Blankenheimstraat. 

Straatreiniging

In 2023 heeft de onkruidbestrijding op verhardingen het afgesproken niveau niet gehaald. Dit probleem is eerder gesignaleerd in de diverse rapportages. We zijn blijvend met Circulus in gesprek om dit te verbeteren.

Openbare verlichting

In 2023 is het onderhoud van de openbare verlichting uitgevoerd volgens de overeenkomst met de aannemer. Deze overeenkomst is erop gericht dat altijd minimaal 98% van de verlichting brandt. In 2023 is de jaarschijf van MJOP 2023 grotendeels uitgevoerd. Het effect van de stijging van de energieprijzen is bij openbare verlichting zeer groot. De kosten zijn binnen een jaar een aantal maal hoger geworden en hebben ook geleid tot een fors tekort bij het programma Leefomgeving. Inmiddels wordt het een structureel verhaal.

Civieltechnische kunstwerken

In 2021 is een meerjarig groot onderhoudsbestek opgesteld. In 2023 is hier uitvoering aan gegeven.

Verkeerstechniek

Binnen de dit onderdeel is de ontwikkeling van ITS verder doorgezet op onze hoofdinfrastructuur. In 2023 is verder gegaan om alle VRI's binnen de gemeente te voorzien van zogenaamde intelligente bedieningssystemen waardoor de doorstroming van het verkeer verder geoptimaliseerd kan worden. Momenteel wordt een aantal verouderde automaten vervangen om daarmee de komend jaren weer vooruit te kunnen. In enkele gevallen worden ook andere onderdelen meegenomen zoals bekabeling en de detectievoorzieningen.

Taakveld 2.4 Economische havens en waterwegen

Economische havens

De uitvoering van de aanleg van een containerterminal en een nieuwe wachtkadevoorziening in de vijfde havenarm is begin voorjaar 2023 gestart en eind 2023 afgerond. De terminal is in december 2023 geopend. 

Taakveld 5.2 Sportaccommodaties (velden)

Het groot onderhoud aan buitensportaccommodaties heeft volgens de programmering plaatsgevonden.  

Taakveld 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie

Groen, natuur en recreatie

Het klein onderhoud is volgens het afgesproken CROW-kwaliteitsniveau uitgevoerd door HGB, volgens de daartoe geldende Dienstverleningsovereenkomst en het bijbehorend bestek. Het reguliere onderhoud aan onze (rijk monumentale) stadsparken is hiervan onderdeel. Het grootste deel van het groot onderhoudsbudget is besteed aan het omvormen/renoveren van heestervakken en noodzakelijk veiligheidsonderhoud aan bosplantsoen. 

Openbare speelgelegenheden

In 2023 is het nieuwe speelbeleidsplan vastgesteld. Speerpunt van dit speelbeleidsplan is dat we als gemeente Deventer toe werken naar een basisnetwerk van kwalitatief hoogwaardige speelplekken, waar bewoners van 0-100 kunnen spelen en bewegen. Het groot onderhoudsbudget wordt jaarlijks aangewend om een deel van de speelplekken op te knappen. Het huidige budget is echter onvoldoende om de ambities waar te kunnen maken. Hier wordt tijdens de VJN 2024 een voorstel voor gedaan, zodat deze ambities wel kunnen worden gerealiseerd.  
Tenslotte zijn in 2023 ook de speelplekken die de stichting Tevreden in beheer heeft gehad weer overgenomen door de gemeente Deventer.   

Taakveld 7.2 Riolering

In 2023 is groot onderhoud, waaronder vervanging, aan riolering en waterbeheervoorzieningen uitgevoerd conform het gemeentelijke rioleringsplan (GRP) 2022-2026. Diverse pompen in de rioolgemalen zijn vervangen. Binnen de buurgerichte aanpak wordt de openbare ruimte klimaat adaptief ingericht. 
Taakveld 7.5 Begraafplaatsen en crematoria  
Het reguliere onderhoud aan de gemeentelijke begraafplaatsen is in 2023 volgens het basiskwaliteitsniveau uitgevoerd door Het Groenbedrijf en de Stichting Oude begraafplaatsen Deventer (SOBD). Er is geen groot regulier onderhoudsbudget voor de gemeentelijke begraafplaatsen.  

Taakveld 7.5 Begraafplaatsen en crematoria

Het reguliere onderhoud aan de gemeentelijke begraafplaatsen is in 2023 volgens het basiskwaliteitsniveau uitgevoerd door Het Groenbedrijf en de Stichting Oude begraafplaatsen Deventer (SOBD). Er is geen groot regulier onderhoudsbudget voor de gemeentelijke begraafplaatsen.  

Op 21 december 2022 heeft de raad de kadernota Vastgoed 2022 vastgesteld, waarvan wij op 1 januari 2023 zijn gestart met de implementatie. De budgetten zijn vanuit de verschillende beleidsprogramma’s overgeheveld naar de vastgoedorganisatie van waaruit op een centrale uniforme wijze sturing wordt gegeven aan het vastgoedbeheer.
Met het vaststellen van de kadernota Vastgoed 2022 kan een volgende stap gezet worden in de professionalisering van het vastgoedbeheer. De kadernota geeft aan hoe en binnen welke kaders wij maatschappelijke doelstellingen willen realiseren met vastgoed als middel. Daarin is rekening gehouden met wettelijke en gemeentebrede kaders. Wij geven aan wanneer wij vastgoed in eigendom wensen te hebben en wanneer niet. We gaan het vastgoedbeleid doorontwikkelen tot een instrument om zo veel mogelijk maatschappelijke waarde te creëren. In de kadernota is opgenomen hoe wij invulling geven aan de verschillende gemeentelijke rollen die het vastgoedbeheer raken. De kadernota geeft de kaders en uitgangspunten weer op de verschillende thema's van het vastgoedbeleid; huurprijsbepaling, uitgifte van vastgoed, instandhouding, optimalisering, verduurzaming, verkoop, ontwikkeling en burgerparticipatie. Zo gaan wij bijvoorbeeld voor maatschappelijke organisaties een kostprijsdekkende huur in plaats van normhuur implementeren, waarmee verkapte subsidieverlening via een lagere huur wordt voorkomen. In 2023 zijn wij met verschillende huurders de gesprekken daarover gestart.

Onderhoud

Voor het directe kernbezit van de gemeente is een meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP)  beschikbaar. De panden worden periodiek (circa één keer per drie jaar) geïnspecteerd op basis waarvan de MJOP’s worden geactualiseerd. Wij hanteren hierbij de NEN 6767-methodiek. Deze methodiek gaat uit van een conditiescore van 1 tot 6, waarbij 1 uitstekend is en 6 zeer slecht. Uitgangspunt voor het kernbezit is een minimale conditiescore van 3 voor ieder bouwelement. Dat betekent een redelijk onderhoudsniveau dat over het algemeen door vastgoedeigenaren als voldoende wordt aangemerkt.

Bij toepassing van de NEN 2767-methodiek brengen wij, naast de inventarisatie van de conditiescores van de verschillende bouwelementen, de risicoaspecten van gebreken in kaart. Afhankelijk van het gewenste onderhoudsniveau zijn deze risicoaspecten al dan niet acceptabel. Het gaat bijvoorbeeld om gebruik, cultuurhistorische waarde, veiligheid en gezondheid of beleving. Voor monumentale gebouwen geven wij hoge prioriteit aan het aspect cultuurhistorische waarde. Dat betekent dat wij voor die bouwelementen een hogere conditiescore hanteren.

Voor gebouwen die niet tot het kernbezit behoren, hanteren wij veiligheid, bruikbaarheid en waardebehoud als minimumniveau. Dit zijn gebouwen die met name in gebiedsontwikkelingsprojecten zijn ondergebracht en op termijn verkocht, gesloopt of herontwikkeld gaan worden. Wij stellen voor deze gebouwen geen MJOP op, maar wij doen periodiek een risicoscan. De onderhoudsstrategie bepalen wij in samenspraak met het project op basis van de projectdoelstellingen met het betreffende gebouw.

Verduurzaming

Voor het verduurzamen van de kernportefeuille is in de kadernota Vastgoed opgenomen dat wij een voorbeeldfunctie hebben als het gaat om de verduurzaming van ons eigen vastgoed. Nieuw te bouwen gebouwen gaan wij maximaal energiezuinig realiseren. Gebouwen die gerenoveerd worden maken we gelijktijdig zo energiezuinig mogelijk. Deze ambities uit het bestuursakkoord zijn in 2023 vertaald in een actuele portefeuillestrategie en investeringsprogramma, die op 19 juli 2023 zijn vastgesteld door de raad. Met de portefeuillestrategie is er een kader om op een programmatische wijze sturing te geven aan de verduurzaming van ons maatschappelijk vastgoed. Hiermee kunnen wij verantwoorde keuzes maken, waarbij wij zoeken naar een optimale balans tussen financieel en maatschappelijk rendement. De belangrijkste uitgangspunten die wij bij de verduurzaming hanteren zijn, sturing op CO2-reductie, alleen het kernbezit gaan wij verduurzamen, verduurzaming doen wij op logische momenten, energiebesparing wordt ingezet als dekking en het energieverbruik gaan wij monitoren. Naast energiebesparing geven wij ook richting aan onze ambities met betrekking tot duurzaamheidsmaatregelen op het gebied van klimaatadaptatie, natuurinclusiviteit, circulariteit, klimaatpositief en biobased bouwen.

Met het investeringsprogramma hebben wij in beeld welke middelen nodig zijn om in 2030 minstens 55% CO2-reductie te realiseren ten opzichte van 1990 (69,5 miljoen) en daarmee op koers te liggen naar een nagenoeg energieneutrale (95% reductie) vastgoedportefeuille in 2050. Wij conformeren ons hiermee aan de klimaatwetdoelstellingen. In het investeringsprogramma hebben wij verschillende gebouwen geprioriteerd omdat wij vanuit het MJOP ervangingen moeten doen. De verduurzaming nemen wij daarin mee. In 2023 zijn wij gestart met de voorbereidingen voor de verduurzaming van deze gebouwen.

Ondersteuning organisatie

Het technisch beheer en onderhoud voor de huisvesting van medewerkers van de gemeente en de bijbehorende cultuurhistorische gebouwen die de gemeente daartoe in bezit heeft, worden uitgevoerd door een externe partner. Hiervoor is destijds een 'build en maintain' contract gesloten voor een periode van 15 jaar. Het integreren van het beheer en onderhoud in de overige kernportefeuille wordt onderzocht. In de begroting is het gemiddelde onderhoudsbudget over deze periode opgenomen, waarbij eventuele verschillen in realisatie worden verrekend met de reserve Huisvesting gemeentelijk apparaat.

Onderwijshuisvesting

Per 1 januari 2015 is de gemeente niet langer verantwoordelijk voor het onderhoud aan de schoolgebouwen. Het Rijk maakt de gelden rechtstreeks over aan de schoolbesturen. Wel onderhouden wij een aantal gymzalen en peuterspeelruimtes. In 2023 is gewerkt aan het opstellen van een integraal huisvestingsplan, waarbij onder andere is gekeken naar de staat van de gebouwen, ruimtecapaciteit, spreiding van schoolgebouwen over de stad, organisatie en beheer en ambities met betrekking tot de kwaliteit van de gebouwen (duurzame, gezonde scholen).

Verbonden partijen

In 2021 zijn objecten van de NV Maatschappelijk vastgoed en NV Milieucentrum in direct eigendom gekomen van de gemeente. Voor het merendeel van deze panden zijn MJOP’s opgesteld volgens de door de gemeente gehanteerde conditiescore systematiek. Met het vaststellen van de kadernota Vastgoed wordt het beheer en onderhoud de komende jaren verder geïntegreerd en geüniformeerd. Daarnaast heeft de gemeente via het Sportbedrijf vastgoed in eigendom. Met het Sportbedrijf worden afspraken gemaakt over het vastgoedbeheer volgens de kadernota Vastgoed.