Bij de rechtmatigheidscontrole is het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Met de controle van de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen we of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. De toe te passen normen voor het begrotingscriterium zijn op hoofdlijnen door de wetgever bepaald (artikel 189, 190 en 191 van de Gemeentewet) en worden door de gemeenteraad zelf nader ingevuld en geconcretiseerd. Dit gebeurt door middel van de begroting en via de verordening op het financieel beheer (ex artikel 212 van de Gemeentewet).
De raad heeft budgetrecht en besluit op programmaniveau over de begroting. Afwijkingen van de begroting (onder- en overschrijdingen) vragen om autorisatie door de gemeenteraad. In de regel legt het college deze wijzigingen vooraf aan de raad voor en vraagt daarmee toestemming om het betreffende beleid uit te voeren en het benodigde bedrag te besteden. Alleen wanneer door omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk is, legt het college een begrotingswijziging achteraf aan de raad voor. Als de raad hiermee instemt, wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig. Begrotingswijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf nog aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Over het algemeen worden begrotingsoverschrijdingen die passen binnen de beleidskaders van de raad niet meegenomen in het accountantsoordeel. In de volgende tabel wordt het onderscheid tussen rechtmatig en onrechtmatig, en tussen acceptabel en niet acceptabel uiteengezet.
Categorie | Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende 'soorten' begrotingsafwijkingen worden onderkend: | Rechtmatig | Onrechtmatig maar acceptabel (maar wordt niet toegelicht in de paragraaf Bedrijfsvoering) | Onrechtmatig en niet acceptabel (wordt toegelicht in de paragraaf Bedrijfsvoering) |
|---|---|---|---|---|
Overschrijdingen lasten | Budgetoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar die ten onrechte niet tijdig zijn geautoriseerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | ||
Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |||
Budgetoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |||
Budgetoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen. | X | |||
Budgetoverschrijdingen betreffende activiteiten die achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, Belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). | ||||
- geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | |||
- geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | |||
Budgetoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen of totaal geautoriseerd budget) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. | ||||
- jaar van investeren | X | |||
- afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren | X | |||
Onderschrijding van baten en lasten en overschrijding van baten | Onderschrijding van baten en lasten, en overschrijding van baten zijn onrechtmatig als de raad niet is / wordt geïnformeerd (melding en toelichting) in de tussentijdse rapportages 2023 q1 t/m q4 of in de nog op te leveren jaarrekening 2023. | |||
- gemeld en toegelicht | X | |||
- niet gemeld | X |
Overschrijding lasten programma’s
Bij dit onderdeel moet per programma de rechtmatigheid van een hogere last in de rekening vergeleken met de begroting worden toegelicht.
In de programma's Burger en bestuur, Openbare orde en veiligheid en Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt speelt dit. Deze budgetoverschrijdingen worden geheel of grotendeels gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten. Deze overschrijdingen zijn onrechtmatig maar acceptabel en tellen niet mee in het oordeel van het college voor de rechtmatigheidsverantwoording.
(bedragen x €1.000) | |||
Programmanaam | Begroting 2023 | Rekening 2023 | Verschil |
|---|---|---|---|
Burger en bestuur | 10.730 | 10.861 | 131 |
Openbare orde en veiligheid | 13.688 | 13.913 | 225 |
Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | 94.419 | 96.076 | 1.657 |
Toelichting Burger en bestuur
De collegekosten voor representatie, wachtgelden en lidmaatschappen zijn €131.000 hoger dan gemeld in de 3e kwartaalrapportage 2023. Dit bedrag blijft onder de rapportagegrens van €200.000.
Toelichting programma Openbare orde en veiligheid
De overschrijding op het taakveld Openbare orde en veiligheid wordt met name veroorzaakt door een hogere doorbelasting personeelskosten Toezicht en Handhaving van €225.000. Hier staat een hogere inkomst tegenover.
Toelichting programma Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt
Het nadeel is te verklaren door de in 2023 al betaalde energiekosten ten behoeve van de energietoeslag 2023. De middelen daarvoor zijn in de decembercirculaire 2023 (€5.437.000) beschikbaar gesteld. Het tekort van €1.831.002 wordt gedekt uit deze middelen. De middelen van de decembercirculaire zijn verantwoord op het programma Algemene dekkingsmiddelen.
Reserves
Bij dit onderdeel moet de rechtmatigheid worden toegelicht van hogere puttingen en hogere stortingen uit/in reserves (> €200.000) dan begroot. Als dit voorkomt bij egaliserende reserves zijn deze gezien het doel van de reserve altijd rechtmatig. Zowel voor de reserves als egaliserende reserves zijn er geen onrechtmatigheden aangetroffen.
Investeringen/Kredieten
Bij de investeringsprojecten worden overschrijdingen meegenomen die niet passen binnen het totaal gevoteerde investeringsbedrag. De tunnel Oostriklaan is met €695.029 lasten overschreden. Hier staat een hogere inkomst €701.871 tegenover van Prorail.
Niet financiële onrechtmatigheid
Bij het aangaan van leningen en het uitzetten van middelen moeten gemeenten zich houden aan de Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido). De belangrijkste doelstellingen van deze wetgeving zijn het zorgen voor een efficiënte financiering en een adequate risicobeheersing ten aanzien van de treasury activiteiten. Voor het boekjaar 2023 is voldaan aan de bepalingen uit deze wet en daarmee geen sprake van niet-financiële onrechtmatigheden. Er is voldaan aan de volgende normen:
- de kasgeldlimieten;
- de rente-risiconorm;
- de normen rondom schatkistbankieren.
Verantwoording door het college
De financiële beheersmaatregelen die in deze jaarrekening worden beschreven vallen binnen de financiële rechtmatigheidskaders van de raad en hogere overheden.
Vooruitblik
De gedane verbeteracties en aanbevelingen van de accountant ten behoeve van de interne (financiële) beheersing en de verdere doorontwikkeling van de verbijzonderde interne controle zullen voortvarend worden opgepakt door de organisatie.